Dan primirja u Prvom svetskom ratu

Na današnji dan 1918. godine predstavnici Saveznika i Nemačke potpisali su primirje. Primirje je potpisano u železničkom vagonu u 5:45 u Kompijenu.

U do tada neviđenom vojnom sukobu učestvovalo je preko 60 miliona vojnika na fronotovima u Evropi, Africi, Srednjem Istoku, Pacifiku, Kini i Indijskom okeanu. Preko 9 miliona vojnika i 7 miliona civila stradalo je tokom ovog konflikta.

“Veliki rat” doveo je do pada poslednja 4 carstva na Evropskom kontinentu ali i stvaranja novih država između ostalih i Jugoslavije.

Potpisivanje primirja završeni su vojni sukobi a za zvaničan kraj rata smatra se potpisivanje Versajskog mira. Ratna reparacija i vojna ograničenja nametnuta su Nemačkoj. Posledice koje su izazvane ratnim reparacijama dovele su do uzdizanja nacizma u Nemačkoj i kasnije do Drugog svetskog rata.

Kao državni praznik ovaj dan se u Srbiji obeležava od 2012. i od tada pa do danas traju rasprave – da li je ispravno obeležavati Dan primirja ili je istorijski tačnije slaviti Dan pobede?

– Danas je Dan primirja koji važi za Zapadni front koji se od 1914-1918. prostirao od Baltičkog mora do Švajcarske. Istočni front je ugašen posle Oktobarske revolucije 1917. Solunski front, naš srpski front treba da se slavi kao Dan pobede! Nisu se Bugari, a onda i Mađari primirili, nego su bežali kao zečevi posle proboja 15. septembra 1918. godine – smatra istoričar Dobrica Jovičić.

On dodaje da je takođe značajno i to što su se Nemci delimično odbranili.

– Nijedan Englez, Francuz ni Amerikanac nije ušao u Nemačku. Zato to i jeste Dan primirja. Sa druge strane, Solunski front je probijen i Austrougarska, Nemačka i Bugarska su tamo poraženi – objašnjava Jovičić.

Ovaj istoričar u prilog tvrdnji podseća i na naredbu vojvode Stepe Stepanovića posle kapitulacije Bugarske 29. septembra 1918. godine. Ona je glasila: “Vrhovna komanda saopštava da je Bugarska ratifikovala konvenciju o prestanku neprijateljstva. Bugarska priznaje da je razbijena i razoružana, bačena je na zemlju. Naša vlada očekuje reč pravde za sva bugarska nedela. Otadžbina je na putu oslobođenja (…) Slava herojima Druge armije i zahvaljujemo se Bogu!”

Takođe je interesantno da je Srbija ratovala i nakon potpisivanja primirja na Zapadnom frontu.

Naime, iako je Prvi svetski rat zvanično završen 11. novembra 1918. potpisivanjem primirja između Saveznika sa jedne strane i Nemačke sa druge, porazene strane u već čuvenom vagonu kraj Pariza. Međutim, u tom trenutku, ratovalo se još negde – između Kraljevine Srbije i Mađarske koja se otcepila od Austrije.

Prva srpska armija vojvode Petra Bojovića, posle oslobođenja Niša, Smedereva, Beograda, Novog Sada “Srpske Atine”, kreće prema Subotici i Segedinu.

– Mađarska je posle samo dva dana shvatila da je nemoćna pred našom vojskom, pa šalje izaslanike u Beograd i oni pred načelnikom Vrhovne komande, vojvodom Mišićem potpisuju kapitaliciju – ističe Jovičić.

Prvi svetski rat je tako trajao od napada Austrougarske na Srbiju do teškog poraza crno-žute imperije do 13. novembra 1918. i predaje Mađara vojsci Prve srpske armije. Kako su Saveznici dva dana ranije potpisali primirje procenjeno je da je bolje da i Srbija prihvati taj datum nego da obeležava praznik dva dana posle svih ostalih.

Izvor: uzice online/istorijskizabavnik